Bielactwo - vitiligo.com.pl

Czesiu

Co to jest?

Z czysto fizycznego punktu widzenia światło można traktować jako zbiór cząstek (fotonów) o pewnych parametrach (zerowa masa spoczynkowa, prędkość światła (c≈300 000 km/s), energia, pęd i spin) wykazujących charakter falowy. Innymi słowy światło jest to promieniowanie elektromagnetyczne posiadające w pewnych warunkach cechy fali i/lub cząstki. Kiedy i, a kiedy lub? Gdy światło posiada większą energię (mniejszą długość fali) jego korpuskularna (cząstki) natura staje się bardziej wyrazista, gdy natomiast posiada małą energię (większą długość fali) zachowuje się jak fala. Czyli: mała długość fali (np. promieniowanie gamma lub X) - światło zachowuje się prawie zawsze jak zbiór cząstek lub jeśli duża długość fali (fale radiowe) zachowuje się prawie zawsze jak fala. Dla długości fal z zakresu światła widzialnego (380-760 nm) posiada cechy fal, jak i cząstek.

Podstawowe i interesujące nas parametry

długość fali λ, mierzona w metrach [m] lub jednostkach pochodnych np. nanomentrach 1nm=10^-9m,
częstotliwość ν (czyt. ni), mierzona w hercach [Hz], 1Hz=1/s,
energia pojedynczego fotonu E, zależna wprost proporjonalnie od częstotliwości (częstotliwość rośnie - energia rośnie) lub odwrotnie proporcjonalnie od długości fali (długość fali rośnie - energia maleje), mierzona w dżulach [J],
gęstość energii (dawka promieniowania), mierzona w dżulach na jednostkę powierzchni np. [J/cm²],
moc optyczna (moc promieniowania) P lub strumień Φ, mierzona w watach [W],
gęstość mocy (gęstość strumienia) lub natężenie promieniowania I(r), mierzona w watach na jednostkę powierzchni, np. [W/cm²].

Zależność między energią i mocą lub gęstością energi i gęstościa mocy jest prosta - jeśli pomnożymy moc (gęstość mocy) przez czas otrzymamy energię (gęstość energii - dawkę): E=P·t Moc można traktować jako zdolność emitowania energii w czasie lub ilość fotonów (o danej energii) emitowana w czasie np. w ciągu sekundy. Im większa moc źródła, tym więcej energii (więcej fotonów) może ono wyemitować w jednostce czasu lub mniej czasu potrzebuje na wyemitowanie danej wielkości energii. Gęstość mocy to zdolność emitowania energii w czasie na danej powierzchni. Czyli im większa moc lampy, tym większą gęstość mocy mamy na powierzchni skóry i tym krócej sie naświetlamy, bo szybciej otrzymujemy zaplanowaną dawkę - logiczne. Warto też wiedzieć i pamiętać, że im bliżej znajduje się źródło światła, tym więcej dociera do nas energii w danym czasie i szybciej skóra absorbuje przepisaną dawkę. Czyli gęstość mocy rośnie, gdy maleje odległość od źródła. Inaczej jest w przypadku laserów - zależność od odległości jest bardzo mała.

Podział (od najkrótszej długości fali=największej częstotliwości=największej energii)

promieniowanie kosmiczne
promieniowanie gamma
promieniowanie rentgenowskie (promieniowanie X)
ultrafiolet (UV)
światło widzialne (vis)
podczerwień (IR)
mikrofale
fale radiowe

Promieniowanie ultrafioletowe dzieli się umownie na 4 części ze względu na właściwości biofizyczne:

UVV (10-200 nm) ultrafiolet próżniowy,
UVC (200-290 nm) ultrafiolet krótkofalowy,
UVB (290-315 lub 290-320 nm) ultrafiolet średniofalowy,
UVA (315-400 lub 320-380 nm) ultrafiolet długofalowy, który z kolei można podzielić na:
- UVA1 (340-400 nm),
- UVA2 (320-340 nm).

BB UVB - Broad Band UVB - szerokie pasmo UVB, 290-320 nm
NB UVB - Narrow Band UVB - wąskie pasmo UVB, 311-312 nm

Promieniowanie widzialne

kolor	długość fali λ* [nm] (10^-9m)	częstotliwość ν* [THz] (10¹²Hz)	udział procentowy w całym widmie*
fioletowy	380-430	790-700	13%
indygo	430-450	700-670	5%
niebieski	450-500	670-600	13%
cyjan	500-520	600-580	5%
zielony	520-565	580-530	12%
żółty	565-590	530-510	7%
pomarańczowy	590-625	510-480	9%
czerwony	625-760	480-395	36%
wzrost wartości	↓	↑	Σ=100%
wzrost energii	↑	↑

*wartości przybliżone

Promieniowanie podczerwone dzieli się na 3 części:

NIR (0,76 - 5 μm) bliska podczerwień,
MIR (5 - 30 μm) średnia podczerwień,
FIR (30 - 1000 μm) daleka podczerwień.

Światło można podzielić również na światło zwykłe (źródła: słońce, żarówka, świeczka, lampy rtęciowe, czy jarzeniowe) oraz światło laserowe. To drugie charakteryzuje się (oprócz długością fali i mocą (energią)) wysoką monochromatycznością i koherencją (spójnością) oraz małą rozbieżnością wiązki. Monochromatyczność to inaczej jednoczęstotliwościowość, czyli mówiąc kolokwialnie, parametr ten określa jak bardzo światło laserowe ma jedną barwę, im zakres długości fal emitowanych przez laser jest mniejszy, tym większa monochromatyczność (jej miarą jest tzw. szerokość połówkowa krzywej emisyjnej). Skąd pochodzi akronim "LASER"?
Light
Amplification by
Stimulated
Emission of
Radiation
Czyli wzmacnianie światła poprzez wymuszoną emisję promieniowania.
Lasery mogą pracować w sposób ciągły (np. laser helowo-neonowy) lub impulsowy (np. laser ekscymerowy).

Czesiu

Ultrafiolet

Ze słońca do powierzchni ziemi dociera jedynie część promieniowania UV (traktując światło jako sumę podczerwieni, ultrafioletu i światła widzialnego, światło słoneczne składa się z 59% IR, 40% vis i tylko 1% UV). Najsłabiej pochłaniane są promienie UVA (stanowi 95% UV), a bardziej UVB (5% z UV docierającego do ziemi), ultrafiolet próżniowy (UVV) w całości i praktycznie cały UVC są pochłaniane przez atmosferę (głównie ozon). Ponieważ UVB posiada większą energię (krótszą długość fali) oddziałuje na nasz organizm znacznie silniej (10-100x), ale w przeciwieństwie do UVA jest bardziej odbijane od powierzchni naskórka lub wnika do skóry płytko - na głębokość ok. 0.5-1 mm. UVA z kolei w 50% przenika do skóry właściwej (pokonuje caly naskórek). Natężenie słonecznego UV zależy od:

szerokości geograficznej (rośnie wraz z kątem (max=90°) padania promieni słonecznych),
pory roku i dnia, co jest właśnie związane z kątem padania oraz różną drogą, jaką musi pokonać światło, aby dotrzeć do powierzchni ziemi, (od pory dnia zależy natężenie UVB - w południe największe, UVA w ciągu dnia się nie zmienia),
wysokości nad poziomem morza (wzrasta o 15% na każde 1000 metrów),
pogody tj. zachmurzenia, bo, jak mówił profesor na geografii, pogoda jest zawsze, nawet jak pada deszcz :wink: - chmury odbijają i pochłaniają UV w 10-80% (średnio w 40%),
zanieczyszczenia powietrza i grubości warstwy ozonowej, która zależy od tych zanieczyszczeń - zmniejszenie o 1% warstwy ozonowej daje 2% wzrost natężenia UVB (ogólnie 1.1-1.3%),
otoczenia w jakim żyjemy: promienie UV odbijają się od betonu, śniegu, lodu, lustra wody, chmur, piasku, skał, co zwiększa dawkę jaką otrzymujemy w ciągu dnia.

Docierające do komórek skóry fotony UV mogą zostać odbite (lub rozproszone) (w ok. 30%) lub pochłonięte (w ok. 50% przez skórę i 20% przez naskórek). Zaabsorbowane mogą wpływać na reakcje wewnątrzkomórkowe i właściwości substancji chemicznych (w tym białek, kwasów nukleinowych) w komórce, doprowadzając do jej zniszczenia - zależy to od dawki, długości fali, kąta padania, karnacji (zawartości melaniny), stanu skóry, zażywanych leków lub obecności naturalnych substancji fotouczulających (np. psoralenów obecnych np. w ziołach (dziurawiec, bodziszek, ruta, aminek egipski i a. większy), czy warzywach: seler, pasternak) indywidualnej wrażliwości danej osoby. Najbardziej znanym efektem oddziaływania tych promieni jest opalenizna, a także rumień. Za opaleniznę odpowiedzialne jest UVB i słabiej UVA, a za rumień głównie UVB. Przez szkło przechodzą promienie UVA, a UVB są w znacznym stopniu absorbowane, dlatego przez szybę nie da się opalić i nie należy tego próbować.
Więcej (żeby oglądać strony, do których są odnośniki w archiwum WiŻ trzeba w linkach zmienić rozserzenie z .htm na .asp (pasek adresu))

Promieniowanie nadfioletowe wpływa korzystnie na wiele układów w organizmie człowieka, pod warunkiem odpowiednio dobranych parametrów (długość fali, dawka) - w terapii, o ich doborze powinien decydować lekarz (najlepiej specjalizujący się w światłolecznictwie):

+ dzięki promieniom UVB w skórze tworzy się witamina D, która reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową ustroju,
+ UV uelastycznia, powoduje lepsze unaczynienie i odżywienie skóry, zwiększa odporność na zakażenia,
+ zwiększa wydzielanie hormonów tarczycy (T3, T4, kalcytonina), przysadki mózgowej (TSH), nadnerczy (adrenlina, noradrenalina), trzustki (insulina), jajników (estrogeny, progesteron),
+ ponadto: przyspiesza metabolizm, obniża poziom cholesterolu (przeciwwskazanie w miażdźycy), korzystnie wpływa na ukl. nerwowy, zwiększa wykorzystanie tlenu,
+/- działa immunosupresyjnie (hamuje reakcje układu odpornościowego),
- zbyt duża dawka wysusza, złuszcza naskórek i powoduje pogrubienie skóry, zwiększa ryzyko nowotworów,
- powoduje powstawanie szkodliwych wolnych rodników.

Podział metod leczenia światłem

helioterapia - wykorzystanie światła słonecznego w leczeniu, stosuje się również razem z lekami fotouczulającymi, np. psoralenami - wtedy terapia nosi nazwę PUVA-sol,
aktynoterapia - leczenie światłem ze sztucznych źródeł (lampy, lasery); można wyróżnić następujące jej działy:
- fototerapia - naświetlania samym światłem, np. naświetlania NB UVB, laseroterapia laserem excymerowym, czy biostymulacja laserem helowo-neonowym lub półprzewodnikowym; mozna je również łączyć z innymi lekami, w tym fotouczulającymi,
- fotochemioterapia - naświetlania z zastosowaniem leków światłouczulających (np. psoralenów PUVA, PUVB, kelliny KUVA, aminokwasu fenyloalaniny PAUVA), do której można zaliczyć terapię fotodynamiczną PDT (ang. PhotoDynamic Therapy), stosowaną w leczeniu np. nowotworów.

Zastosowanie naświetlań UV
- choroby skóry*: bielactwo nabyte (vitiligo), łuszczyca, łysienie plackowate,
- niedoczynności tarczycy,
- diagnostyka: chorób skóry (lampa Wooda), nowotworów - diagnostyka fotodynamiczna PDD (ang. PhotoDynamic Diagnosis).
*w przypadku trądziku polepszenie stanu skóry jest krótkotrwałe, złuszczający się naskórek blokuje pory, co może następnie zaostrzyć zmiany trądzikowe

Przeciwwskazania
- nowotwory,
- nadczynnośc tarczycy,
- miażdzyca, cukrzyca, epilepsja, choroby nerek,
- uczulenie i nadwrażliwość na promienie UV,
- zażywanie określonych leków i składników pokarmowych.

Dodatkowe artykuły
Promieniowanie ultrafioletowe
Ostre i przewlekłe odczyny na światło słoneczne
Schorzenia skóry przebiegające z nadwrażliwością na światło słoneczne

Czesiu

Światło widzialne

Wykorzystanie światła białego (380-760nm) ogranicza się w zasadzie do diagnostyki (mikroskopia, dermatoskopia - mikroskopia skórna, fotografia) oraz koloroterapii - pozytywnego wpływu odpowiednich barw na organizm i psychikę człowieka. Dodatkowe właściwości wykorzystywane w leczeniu i diagnostyce posiada światło spolaryzowane. O leczeniu światłem spolaryzowanym i jego działaniu na człowieka można poczytać na stronie www.bioptron.pl Światło to ma szerszy zakres tzn. obejmuje zakres widzialny i bliską podczerwień. Moja znajoma kiedyś mówiła mi, że stosując protopic i naświetlania tą lampą wracał jej barwnik, ale nie udało mi się dowiedzieć szczegółów. W diagnostyce natomiast światło spolaryzowane stosuje się w celu zwiększania kontrastu zmian skórnych, np. różnych odbarwień, stanów zapalnych, nowotworów. Więcej w artykule Fotografia w świetle spolaryzowanym.

Bardzo szerokie zastosowanie w medycynie, w tym w dermatologii, w tym w leczeniu vitiligo, ma monochromatyczne (o jednym kolorze) światło laserowe. Więcej o leczeniu laserami bielactwa można przeczytać w artykule Laseroterapia.

Czesiu

Podczerwień

Promieniowanie podczerwone (długość fali 0.76-1000 µm), które fizycznie odczuwamy jako ciepło, jest pochłaniane w stopniu podobnym do ultrafioletu, głównie za sprawą wody, tj w ok. 2/3, reszta (1/3) jest odbijana lub rozpraszana. Główna różnica polega na większej głębokości przenikania światła podczerwonego do skóry - do ok. 3 cm, jednak większość jest pochłaniana płycej - po przejściu 1 cm tkanki skórnej. Wraz ze wzrostm długości fali, absorpcja (pochłanianie) jest większa, przez co maleje głębokość wnikania. Pochłoniete promieniowanie zmaieniane jest na ciepło, którego część jest przewodzona do głębiej położonych tkanek. Promienowanie podczerwone emitowane jest przez wszystkie ciała rozgrzane, w tym przez człowieka.

Oddziaływanie na organizm
- poprawia krążenie i ukrwienie skóry,
- pobudza metabolizm, zwiększa wydzielanie potu, z którym usuwane są toksyny,
- działa przeciwbólowo, antystresowo, relaksacyjnie, redukuje napięcie mięśni,
- powoduje powstanie odczynu termicznego (na skutek rozszerzania się naczyń krwionośnych), który po upływie 1-2 h zanika,
- posiada również właściwości kancerogenne, przy dużych dawkach promieniowania (na konferencji oświęconej vitiligo w 2005 roku podano, że szefowie kuchni wykazują częściej zmiany nowotworowe skóry z powodu długiego przebywania przy gorczch piecach, czy kuchenkach).

Zastosowanie
- stany zapalne i reumatyczne stawów, zatok i jamy ustnej,
- nerwobóle,
- skóra: cellulitis, łuszczyca, trądzik, egzema; poprawa ogólnego stanu skóry i jej oczyszczenie, regeneracja komórek,
- diagnostyka - spektroskopia w podczerwieni (wykrywanie nadtlenku wodoru w bielaczej skórze za pomocą spektrometru Ramana), tomografia optyczna (OCT),
- wiele zastosowań niemedycznych.

Przeciwwskazania
- http://www.zielarnia.pl/art.php?tid=43

Podczerwień a vitiligo
Ostatnio na amerykańskim forum jedna osoba poinformowała, że stosuje naświetlania światłem podczerwonym (żarówkami) w połączeniu z witaminami z nadzieją, że pigment zacznie wracać, podobnie jak kiedyś przy stosowaniu tego rodzaju naświetlań z pewnym kubańskim lekiem.

Dodatkowo stosuje się również lasery na podczerwień przy usuwaniu naskórka z miejsc, na których ma zostać przeszczepiony fragment skóry. Do tego celu używa się lasera na dwutlenku węgla (CO2) emitującego światło o długości fali 10.2 µm. Zabieg taki nazywa się dermabrazją laserową (skin resurfacing) i stosowany jest też przy usuwaniu blizn i zmarszczek.